جلسه دفاع از پایان نامه مقطع فلوشیپ فوق تخصصی غدد و متابولیسم توسط دکتر ندا افاضاتی با عنوان روﻧﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﺷﯿﻮع اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﭼﺎﻗﯽ در ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺎﻟﻐﯿﻦ اﯾﺮان از سال 1383 تا سال 1400

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، دکتر ندا افاضاتی در جلسه دفاع از یافته های پژوهشی خود گفت: مطالعه حاضر با بهره‌گیری از نمونه‌های مطالعه STEPs  روﻧﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﺷﯿﻮع اﻓﺰاﯾﺶ وزن و ﭼﺎﻗﯽ را از سال 1383 تا سال 1400 در بین جمعیت ایران بر اساس جنسیت، سن و توزیع جغرافیایی برآورد می‌کند.

وی با بیان این که اطلاع دقیق از چگونگی تغییرات شیوع اضافه وزن و چاقی در طول زمان در کشور و در زیر گروه های مختلف و بررسی همزمانی آنها با تحولات گوناگون نظیر تغییرات سبک زندگی، سیاستگزاران سلامت کشور را در ارزیابی نتیجه مداخلات صورت گرفته یاری خواهد نمود و ضرورت طراحی مداخلات جدید را گوشزد خواهد کرد گفت: جمعیت مطالعه را شامل کلیه افراد مورد بررسی در مطالعات STEPs  از سال 1383 تا سال 1400 است که اطلاعات آنها تکمیل بوده و در موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران ثبت شده باشد.

برای نتایج تمامی مطالعات استپس (83 تا 1400) استاندارد سازی سنی و شهری/روستایی برآوردها با روش   direct standardization  و بر اساس جمعیت استاندارد سرشماری سال 1390 کشور انجام شد. پس از پاکسازی و آماده سازی داده ها و وزن دهی آنها، برآورد نقطه ای و فاصله ای میانگین BMI و دورکمر و همچنین شیوع اضافه وزن و درجات گوناگون چاقی برآورد گردید. برای مقایسه برآوردها در مقاطع زمانی مختلف، از برآوردهای استاندارد شده و آزمون آماری غیرپارامتریک Mann-Kendall   استفاده شد.

در این مطالعه ، بررسی های  STEPs کشوری بین سالهای 1383 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفتند که در مجموع 8 دوره بررسی و جمعیت 283842 نفری را شامل میشد.

 وی در خصوص یافته های حاصل از این مطالعه نیز گفت:

• متوسط نمایه توده بدنی در کشور در حال افزایش با شیب زیادی است و بین دوره ها اختلاف آماری معناداری وجود دارد P=0.03)). متوسط نمایه توده بدنی به تفکیک جنس در کشور در حال افزایش بوده و بین دوره ها بین دو جنس اختلاف آماری معناداری وجود دارد.
• شیوع چاقی در بزرگسالان ایرانی از 12 درصد در سال 1383 به عدد 23 درصد در سال 1400 رسیده است.. روند تغییرات شیوع چاقی استاندارد شده  از سال 1383 تا 1400 در زنان  از 16 درصد به 28 درصد و در مردان از 12 درصد به 15 درصد رسیده است. که این نشان می دهد روند تغییرات شیوع چاقی در زنان بیشتر از مردان است. در اکثر سال ها شیوع چاقی شهرنشینان به طور معناداری بیشتر از روستایی ها بود. الگو تغییرات در تمام استان ها یکسان و روند افزایشی داشت. بیشترین شیوع چاقی در استان  قم، گیلان و مازندران  و کمترین سیستان بود.
• میانگین دور کمر در سال 1383 تقریبا 83.87  واحد بود که این مقدار در سال 1400 به عدد 93.32  رسیده است.  که این نشان می دهد که روند تغییرات دور کمر از سال 1383 تا 1400 به طور معنادار افزایش یافته است. لازم به ذکر است که این روند از سال 1383 تا 1390 افزایش معناداری نداشته ولی از سال 1395 به بعد تقریبا روند به صورت خطی و معنادار در حال افزایش است.
• شیوع چاقی شکمی در بزرگسالان ایرانی از 28 درصد در سال 1383 به عدد 42 درصد در سال 1400 رسیده است.  این نشان می دهد که روند تغییرات شیوع چاقی شکمی از سال  1383 تا 1400 به طور معنادار افزایشی بود است. در سال 1388 و سال 1400 شیب تغییرات تندتر بود. روند تغییرات شیوع چاقی شکمی استاندارد شده  از سال 1383 تا 1400 در زنان  از 27 درصد به 30 درصد و در مردان از 22 درصد به 37 درصد رسیده است. که این نشان می دهد روند تغییرات شیوع چاقی شکمی در مردان بیشتر از زنان است.
• با اینکه تا سال 1388 شیوع چاقی شکمی شهرنشینان به طور معناداری بیشتر از روستایی ها بود، اما در سال های 1395 و 1400 شیوع چاقی شکمی روستانشیان به طور قابل ملاحظه ی افزایش یافته است.  الگو در تمام استان ها یکسان بود و  بیشترین شیوع چاقی شکمی در استان  قم و کمترین سیستان بود.
• بر اساس نتایج این مطالعه BMI ، شیوع چاقی و متوسط دور کمر در کشور روند افزایشی داشته و بین دوره ها اختلاف آماری معناداری از نظر BMI و شیوع چاقی و چاقی شکمی دیده شده که این یافته ها همسو با یافته های مطالعات Rozhin Amin و همکاران و همچنین مطالعه ی Enayatollah Bakhshi  و همکاران و همچنین مطالعه ی Shirin Djalalinia و همکاران بود البته با توجه به اینکه این مطالعات در اصل مقطعی از مطالعه ی حاضر بودند مشابهت دور از انتظار نبود.
• مشابه یافته های ما، شیوع چاقی در کشورهای دیگر نیز یک واقعیت بوده است. در ایالات متحده علیرغم تفاوت های منطقه ای، افزایش قابل توجهی در شیوع چاقی از سال 1999  تا  2016 درجمعیت بزرگسال  در هر دو جنس نشان می دهد. به طوریکه شیوع چاقی و اضافه وزن در مردان به ترتیب 33.7 و 74.7 درصد و در زنان 41.5 درصد و 68.9 درصد بود.
• مشابه یافته های ما در آفریقای جنوبی، یک مطالعه جهانی در مورد بار بیماری، آسیب و عوامل خطر از سال 1990 تا 2019 انجام شد، که نشان داد  آفریقای جنوبی 44.7٪ (95٪ فاصله اطمینان: 42.5 -46.8)، سوازیلند 33.9٪   (95% فاصله اطمینان: 31.7- 36.0) و لسوتو با 31.6% (95% فاصله اطمینان: 29.8- 33.5) بیشترین شیوع چاقی را در سال 2019 داشتند.
• مشابه یافته های ما، بر اساس نتایج یک بررسی سیستماتیک که شامل شواهدی از ژانویه 2005 تا ژانویه 2014 بود، دامنه شیوع اضافه وزن و چاقی را در بین جمعیت بزرگسال ایرانی در سطح ملی به ترتیب بین 12.8-76.4 و 2.4-35.4 درصد گزارش شد.

داده های مورد استفاده در این مطالعه نماینده جمعیت ایرانیان 20 ساله یا بالاتر است و به این مطالعه قوت می بخشد. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل روند فعلی چاقی در بزرگسالان در ایران و سایر مناطق کم درآمد و متوسط کمیاب بوده است. بنابراین، این مطالعه می‌تواند مکمل مطالعات دیگر باشد و به نظارت بهتر بر چاقی کمک کند.

به منظور جلوگیری از عوارض ناشی از چاقی، تدوین برنامه های فردی و جمعی در ترویج مصرف غذاهای سالم و افزایش فعالیت بدنی امری ضروری است ضمن این که گسترش آگاهی از این بیماری و عوارض ناشی از آن در مدارس دوره ابتدایی تا متوسطه میتواند امری مثمر ثمر باشد.